CHI TIẾT CÁC BƯỚC XÂY DỰNG Ý TƯỞNG KINH DOANH HIỆU QUẢ

Xây dựng ý tưởng kinh doanh thành công không chỉ là sáng tạo mà còn là sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đánh giá cẩn thận. Cùng Tony Dzung tìm hiểu ngay các bước và yếu tố then chốt giúp người làm kinh doanh hiện thực hóa ý tưởng khởi nghiệp mạnh mẽ.

1. Thế nào là ý tưởng kinh doanh tốt?

Nhiều người nghĩ rằng một ý tưởng kinh doanh tốt chỉ đơn giản là một ý tưởng mới mẻ, độc đáo hoặc chỉ cần sản phẩm có vẻ hấp dẫn là có thể thành công. Tuy nhiên, thực tế là không phải mọi ý tưởng sáng tạo đều có thể trở thành một doanh nghiệp bền vững.

Theo Mr. Tony Dzung - chairman of HBR Holdings, người có hơn 15 năm quản trị và tư vấn doanh nghiệp chia sẻ, một ý tưởng kinh doanh tốt cần đáp ứng các tiêu chí sau:

1 - Giải quyết vấn đề thực sự (Problem Solving)

Một ý tưởng kinh doanh tốt phải giải quyết được một vấn đề thực sự hoặc đáp ứng một nhu cầu rõ ràng của nhóm đối tượng mục tiêu. Điều này có nghĩa là ý tưởng cần phải xoáy sâu vào các "nỗi đau" (pain points) mà khách hàng gặp phải, từ đó cung cấp giải pháp giúp cải thiện cuộc sống của họ.

2 - Thị trường mục tiêu đủ lớn và có tiềm năng tăng trưởng (Market Size & Potential)

Một ý tưởng kinh doanh cần phải có một thị trường mục tiêu đủ lớn và có tiềm năng tăng trưởng. Điều này có nghĩa là có một lượng khách hàng tiềm năng sẵn sàng chi trả cho sản phẩm hoặc dịch vụ, và thị trường này phải phát triển thay vì thu hẹp. Việc xác định quy mô thị trường và khả năng mở rộng trong tương lai là yếu tố quan trọng để đảm bảo rằng ý tưởng kinh doanh có thể tạo ra lợi nhuận bền vững trong dài hạn.

3 - Tính khả thi (Feasibility)

Tính khả thi là yếu tố then chốt quyết định liệu ý tưởng có thể thành hiện thực hay không. Về mặt kỹ thuật, sản phẩm hoặc dịch vụ có thể được phát triển bằng công nghệ hiện có không? Về tài chính, liệu có đủ vốn để bắt đầu và duy trì hoạt động không? Chi phí sản xuất hoặc cung cấp dịch vụ phải hợp lý để có thể tạo ra lợi nhuận. Thêm vào đó, nguồn lực nhân sự và các đối tác cũng cần phải đủ để triển khai ý tưởng một cách hiệu quả.

4 - Khả năng sinh lời (Profitability)

Một ý tưởng kinh doanh tốt phải có khả năng sinh lời, tức là có thể tạo ra lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh. Mô hình doanh thu phải rõ ràng, có thể là bán sản phẩm, cung cấp dịch vụ theo hình thức thuê bao, quảng cáo hoặc các phương thức khác. Giá bán của sản phẩm hoặc dịch vụ cần phải hợp lý so với chi phí sản xuất và dịch vụ, từ đó mang lại biên lợi nhuận hấp dẫn. Việc tính toán chính xác khả năng sinh lời là rất quan trọng để xác định sự bền vững của doanh nghiệp.

5 - Lợi thế cạnh tranh bền vững (Sustainable Competitive Advantage)

Một ý tưởng kinh doanh tốt cần có lợi thế cạnh tranh bền vững để bảo vệ mình trước các đối thủ. Điều này có thể đến từ việc sở hữu công nghệ độc quyền, xây dựng thương hiệu mạnh, chi phí thấp hơn so với đối thủ, hoặc có một kênh phân phối đặc biệt mà đối thủ khó có thể sao chép. Thêm vào đó, các yếu tố như hiệu ứng mạng lưới hoặc khả năng tạo ra sự khác biệt rõ rệt cũng là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp giữ vững vị trí trên thị trường.

6 - Sự phù hợp với người sáng lập (Founder-Idea Fit)

Một ý tưởng kinh doanh tốt phải phù hợp với đam mê, kỹ năng, kinh nghiệm và nguồn lực của người sáng lập. Người sáng lập cần có sự hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực kinh doanh và đủ kiên trì để theo đuổi ý tưởng lâu dài. Nếu ý tưởng không phù hợp với khả năng của người sáng lập, rất khó để doanh nghiệp có thể thành công. Sự phù hợp giữa người sáng lập và ý tưởng sẽ tạo ra động lực mạnh mẽ để vượt qua những thử thách và phát triển bền vững.

7 - Khả năng mở rộng (Scalability)

Một ý tưởng kinh doanh tốt cần phải có khả năng mở rộng quy mô trong tương lai. Điều này có nghĩa là ý tưởng phải có tiềm năng để phát triển và tiếp cận thị trường lớn hơn mà không bị giới hạn về mặt tài chính, nhân sự hoặc cơ sở hạ tầng. Một ý tưởng có thể mở rộng sẽ giúp doanh nghiệp phát triển nhanh chóng, tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trong khi vẫn duy trì được chất lượng sản phẩm và dịch vụ.

2. Cách xây dựng ý tưởng kinh doanh bền vững

Bất kỳ doanh nghiệp nào muốn thành công đều cần phải bắt đầu từ một ý tưởng có cơ sở, có thể đáp ứng nhu cầu thực tế của thị trường và có tiềm năng phát triển lâu dài. Dưới đây là một quy trình gồm các bước cụ thể, giúp bạn xây dựng và phát triển một ý tưởng kinh doanh hiệu quả.

2.1. Bước 1: Nhận diện và hiểu rõ vấn đề thị trường

Don’t find customers for your products, find products for your customers." – Seth Godin (Đừng tìm khách hàng cho sản phẩm của bạn, hãy tìm sản phẩm cho khách hàng của bạn.)

Do vây, trước khi bắt tay vào việc xây dựng một ý tưởng kinh doanh, điều quan trọng là bạn

cần nhận diện được vấn đề mà mình muốn giải quyết. Mỗi ý tưởng kinh doanh thành công đều xuất phát từ việc giải quyết một vấn đề thực tế mà thị trường đang gặp phải. 

Quá trình nghiên cứu thị trường để nhận diện vấn đề:

• Tìm hiểu và phân tích thị trường hiện tại.
• Xác định có khoảng trống nào trong ngành nghề bạn quan tâm không.
• Lắng nghe ý kiến từ những người xung quanh, nghiên cứu các báo cáo ngành, thậm chí tham gia vào các diễn đàn trực tuyến để hiểu rõ hơn về những vấn đề chưa được giải quyết.

Các doanh nghiệp thành công thường bắt đầu từ một nỗi đau cụ thể của khách hàng. Hãy tìm hiểu những khó khăn hoặc hạn chế mà khách hàng mục tiêu đang phải đối mặt. Điều này sẽ là nền tảng để bạn phát triển một sản phẩm hoặc dịch vụ có thể giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.

2.2. Bước 2: Xác định chân dung khách hàng tiềm năng

Để bắt đầu, bạn cần xác định rõ Hồ sơ khách hàng lý tưởng (Identify Ideal Customer Profile). Để có cái nhìn sâu sắc về nhu cầu của khách hàng, người lên ý tưởng cần tiếp xúc trực tiếp với họ. Nhà khởi nghiệp có thể thực hiện điều này thông qua các cuộc phỏng vấn hoặc khảo sát để thu thập thông tin chính xác, giúp xây dựng sản phẩm hoặc dịch vụ phù hợp với nhu cầu thực tế của họ.

• Những công việc họ đang thực hiện?
• Họ gặp phải những khó khăn gì trong quá trình đó?
• Điều gì sẽ giúp họ cảm thấy thành công?
• Họ đã từng chi trả để giải quyết vấn đề này chưa?
• Nếu có, họ đã chi bao nhiêu tiền?

Những câu hỏi này sẽ giúp bạn xác định rõ nhu cầu của khách hàng và mức độ sẵn sàng chi trả cho sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn.

Sau khi thu thập dữ liệu từ các cuộc khảo sát và phỏng vấn, bạn cần phân tích và xây dựng Hồ sơ khách hàng tiềm năng. Điều này không chỉ giúp bạn xác định được đặc điểm nhân khẩu học của khách hàng mà còn hiểu rõ hơn về hành vi tiêu dùng của họ.

Khi đã xác định khách hàng mục tiêu, bước tiếp theo là đề xuất giá trị (Identify Key Value Creators/Features) cho họ – những tính năng hoặc lợi ích chính mà sản phẩm hoặc dịch vụ sẽ mang lại. Để làm được điều này, doanh nghiệp cần phải:

• Sản phẩm/Dịch vụ (Products & Services): Đây là những sản phẩm hoặc dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp và chúng cần phải được thiết kế sao cho phù hợp với những vấn đề mà khách hàng đang gặp phải. 
• Giảm đau (Pain Relievers): Đây là các tính năng hoặc đặc điểm của sản phẩm/dịch vụ giúp giảm thiểu hoặc loại bỏ những vấn đề mà khách hàng đang phải đối mặt. Pain Relievers tập trung vào việc giải quyết các vấn đề cụ thể mà khách hàng gặp phải.
• Tạo ra lợi ích (Gain Creators): Đây là các tính năng của sản phẩm/dịch vụ giúp khách hàng đạt được kết quả mong muốn, mang lại sự hài lòng và giá trị vượt trội. Gain Creators liên quan đến việc tăng cường trải nghiệm khách hàng và đáp ứng những mong muốn, ước mơ của họ. 

Khi thiết kế một sản phẩm hoặc dịch vụ, người lên ý tưởng cần đảm bảo rằng ba yếu tố này liên kết chặt chẽ với nhau để tạo ra một đề xuất giá trị mạnh mẽ. Sản phẩm/Dịch vụ sẽ là phương tiện giúp Giảm đau cho khách hàng bằng cách giải quyết những vấn đề họ gặp phải, đồng thời Tạo ra lợi ích mà khách hàng mong đợi từ việc sử dụng sản phẩm. 

Cả ba yếu tố này cần phải hỗ trợ lẫn nhau để khách hàng cảm thấy rằng sản phẩm của doanh nghiệp không chỉ giải quyết vấn đề của họ mà còn mang lại giá trị bổ sung đáng kể, từ đó sẵn sàng chi trả cho nó.

>> XEM THÊM: VALUE PROPOSITION LÀ GÌ? CÁCH XÂY DỰNG ĐỀ XUẤT GIÁ TRỊ KHÁC BIỆT

2.3. Bước 3: Thử nghiệm các giải pháp tiềm năng

Khi người khởi nghiệp đã hiểu rõ vấn đề và đối tượng khách hàng tiềm năng, bước tiếp theo là phát triển một giải pháp thực tế để giải quyết vấn đề đó. Tuy nhiên, thay vì xây dựng ngay một sản phẩm hoàn chỉnh, bạn nên bắt đầu từ những thử nghiệm nhỏ để xác nhận xem giải pháp của bạn có thực sự hiệu quả hay không.

• Phỏng vấn khách hàng tiềm năng

Phỏng vấn giúp bạn khám phá những vấn đề sâu sắc mà khách hàng đang gặp phải và tìm hiểu cách họ đang giải quyết những vấn đề đó. Bạn cần tránh những câu hỏi quá chung chung như “Bạn có thích ý tưởng này không?” vì chúng sẽ chỉ nhận được câu trả lời chung và không phản ánh được nhu cầu thực tế. Thay vào đó, hãy hỏi về nỗi đau mà khách hàng đang trải qua, các thách thức mà họ đối mặt và những giải pháp họ đã thử.

Phỏng vấn khách hàng cho phép bạn có cái nhìn trực tiếp vào những khó khăn, mong muốn và kỳ vọng của họ. Bạn cũng có thể nhận diện được những điểm mạnh và yếu trong ý tưởng của mình từ góc nhìn của người dùng thực tế.

• Tạo trang Landing Page đơn giản 

Landing Page là một công cụ cực kỳ hữu ích để kiểm tra mức độ quan tâm của khách hàng tiềm năng đối với sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn. Trang này cần phải rõ ràng và dễ hiểu, giúp người dùng nhanh chóng hiểu được giá trị mà sản phẩm của bạn mang lại.

Nội dung nên tập trung vào việc mô tả ý tưởng sản phẩm, những lợi ích chính mà khách hàng sẽ nhận được, và có một kêu gọi hành động (Call to Action) rõ ràng, như đăng ký nhận thông tin sớm hoặc nhận ưu đãi. Mục đích là để đo lường mức độ quan tâm của khách hàng thông qua số lượt truy cập, tỷ lệ chuyển đổi hoặc số lượng đăng ký.

• Xây dựng Sản phẩm khả dụng tối thiểu (MVP)

MVP (Minimum Viable Product) là một phiên bản đơn giản nhất của sản phẩm hoặc dịch vụ, đủ để giải quyết vấn đề cốt lõi của khách hàng và thu thập phản hồi sớm từ người dùng.

MVP không cần phải hoàn thiện hoặc có đầy đủ tính năng, mà chỉ cần cung cấp các tính năng cơ bản nhất giúp giải quyết vấn đề của khách hàng. Việc này giúp bạn nhanh chóng đưa sản phẩm ra thị trường mà không phải tốn quá nhiều thời gian và nguồn lực.

>> XEM THÊM: MVP LÀ GÌ TRONG KINH DOANH? QUY TRÌNH XÂY DỰNG MVP BÀI BẢN, HIỆU QUẢ

• Chạy thử nghiệm (Pilot Test)

Thử nghiệm nhỏ hay Pilot Test là cách để bạn kiểm tra quy trình vận hành và sản phẩm/dịch vụ trong môi trường thực tế với một nhóm nhỏ khách hàng. Thử nghiệm nhỏ giúp bạn kiểm tra mọi thứ trong điều kiện thực tế mà không phải triển khai sản phẩm ra diện rộng.

Thử nghiệm trên một nhóm nhỏ sẽ giúp bạn dễ dàng kiểm soát và điều chỉnh nếu có vấn đề phát sinh. Ngoài ra, bạn cũng sẽ thu thập được những dữ liệu giá trị về cách sản phẩm được người dùng tiếp nhận và những điểm cần cải tiến.

• Phân tích dữ liệu và phản hồi

Phân tích dữ liệu và phản hồi giúp bạn hiểu rõ hơn về những vấn đề còn tồn tại và nhu cầu thực sự của khách hàng. Bạn cần lắng nghe feedback từ khách hàng một cách nghiêm túc và sẵn sàng điều chỉnh (pivot) ý tưởng nếu cần thiết.

Đây là bước quan trọng để tinh chỉnh chiến lược và phát triển doanh nghiệp một cách bền vững.

2.4. Bước 4: Tìm kiếm các kênh tiếp cận khách hàng

Kênh tiếp cận khách hàng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Bạn cần chọn lựa những kênh phù hợp để tối ưu hóa khả năng tiếp cận khách hàng.

Xác định các kênh phân phối phù hợp:

• Hiểu rõ nơi khách hàng của mình thường xuyên xuất hiện và xác định các kênh phân phối phù hợp.
• Các kênh trực tuyến như mạng xã hội (Facebook, Instagram, TikTok), quảng cáo trên Google, hoặc các kênh truyền thống như cửa hàng và sự kiện đều có những đặc điểm riêng.

Ngoài ra, đừng chỉ phụ thuộc vào một kênh phân phối duy nhất. Kết hợp nhiều kênh marketing giúp bạn tăng khả năng tiếp cận và giảm thiểu rủi ro khi một kênh không mang lại hiệu quả.

2.5. Bước 5: Kiểm tra tính khả thi và khả năng sinh lời

Sau khi đã xác định được giải pháp và kênh phân phối, bạn cần kiểm tra tính khả thi và lợi nhuận của mô hình kinh doanh. Đây là bước quan trọng giúp bạn đảm bảo rằng ý tưởng của mình không chỉ có thể thực hiện được mà còn có thể tạo ra giá trị thực tế.

Để đánh giá khả năng thực thi  và khả năng sinh lời của một ý tưởng kinh doanh, doanh nghiệp cần xem xét bốn yếu tố quan trọng: 

• Khả thi về sản phẩm/dịch vụ
• Khả thi về thị trường mục tiêu và cơ hội phát triển của ngành hàng; sự hấp dẫn của ngành hàng
• Khả thi về tổ chức (quản trị và nguồn lực)
• Khả thi về tài chính. 

Dưới đây là câu hỏi cụ thể để người làm kinh doanh có thể xem xét kỹ lưỡng từng yếu tố:

3. Các nguồn tìm kiếm ý tưởng kinh doanh tiềm năng

Khi tìm kiếm một ý tưởng kinh doanh, không chỉ dựa vào sự sáng tạo mà còn cần áp dụng những kỹ thuật nghiên cứu và học hỏi từ nhiều nguồn khác nhau. Để đảm bảo rằng ý tưởng của bạn thực sự khả thi và đáp ứng được nhu cầu thị trường, dưới đây là những kỹ thuật hiệu quả giúp bạn xây dựng một ý tưởng kinh doanh bền vững.

• Học hỏi từ kinh nghiệm bản thân

Một trong những nguồn học hỏi quý giá nhất chính là từ chính kinh nghiệm của bản thân. Những bài học từ những thất bại và thành công trong quá khứ sẽ giúp người khởi nghiệp hiểu rõ hơn về thị trường, khách hàng và các yếu tố cần thiết để phát triển một ý tưởng kinh doanh. 

Ví dụ, nếu bạn đã từng làm việc trong ngành F&B, bạn sẽ hiểu được những khó khăn khi xây dựng một mô hình nhà hàng, từ việc quản lý nguyên vật liệu đến phục vụ khách hàng.

• Khảo sát kinh nghiệm của người khởi nghiệp

Người làm kinh doanh không cần phải bắt đầu từ con số 0. Học hỏi từ những người đã thành công trong việc khởi nghiệp là cách nhanh nhất để tránh những sai lầm không cần thiết. Tham gia các sự kiện, hội thảo hoặc mạng lưới doanh nhân sẽ giúp bạn tiếp cận với những kinh nghiệm thực tế và bài học quý giá từ họ. 

Một ví dụ điển hình là câu chuyện của Tiki – ban đầu gặp nhiều khó khăn nhưng nhờ học hỏi và tìm hiểu từ các doanh nghiệp lớn khác, họ đã thành công trong việc xây dựng một nền tảng thương mại điện tử mạnh mẽ tại Việt Nam.

• Khảo sát thực tế

Để có cái nhìn sâu sắc về nhu cầu thị trường, việc khảo sát thực tế là cực kỳ quan trọng. Người khởi nghiệp có thể thăm dò trực tiếp các cửa hàng, nhà hàng, hoặc công ty trong ngành mà bạn đang quan tâm. Cách này giúp bạn đánh giá sản phẩm, dịch vụ hiện tại và nhận diện những điểm yếu mà bạn có thể cải thiện. 

Ví dụ, nếu bạn muốn mở một quán cà phê, hãy khảo sát các quán xung quanh khu vực bạn định mở để hiểu rõ hơn về nhu cầu và sự cạnh tranh.

• Khảo sát môi trường địa phương

Mỗi khu vực, mỗi thị trường có đặc thù riêng biệt. Việc nghiên cứu kỹ lưỡng về môi trường địa phương sẽ giúp bạn xác định xem ý tưởng của mình có phù hợp với nhu cầu và thói quen của người dân địa phương hay không.

 Ví dụ, một dịch vụ cho thuê xe điện sẽ rất phù hợp tại những thành phố có không gian rộng lớn và phương tiện công cộng phát triển như Hà Nội hoặc TP.HCM.

• Brainstorming

Tổ chức các buổi brainstorming (động não) là một phương pháp tuyệt vời để kích thích sự sáng tạo và tìm ra những ý tưởng mới. Bạn có thể mời những người trong ngành, bạn bè, hoặc đồng nghiệp tham gia để đóng góp ý tưởng. Quá trình này không chỉ giúp mở rộng tầm nhìn mà còn có thể tạo ra những ý tưởng kết hợp tuyệt vời từ nhiều góc nhìn khác nhau. 

Apple thường xuyên tổ chức các buổi brainstorming để tạo ra những sản phẩm đổi mới như iPhone hay iPad.

• Tìm kiếm từ các nguồn thông tin đại chúng

Các phương tiện truyền thông, báo chí, mạng xã hội, và các tạp chí chuyên ngành luôn cung cấp một kho thông tin phong phú về xu hướng thị trường, nhu cầu người tiêu dùng và các mô hình kinh doanh thành công. Theo dõi các bài viết, nghiên cứu thị trường hay thậm chí là các cuộc khảo sát trực tuyến sẽ giúp bạn nắm bắt được những xu hướng mới nhất. 

Ví dụ, Shopee đã thành công nhờ việc phân tích xu hướng mua sắm trực tuyến từ các nghiên cứu thị trường và thậm chí là thông tin từ các nền tảng mạng xã hội.

4. Một số sai lầm khi xây dựng ý tưởng kinh doanh 

Khi xây dựng một ý tưởng kinh doanh, các nhà sáng lập thường gặp phải nhiều sai lầm có thể cản trở sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Dưới đây là một số sai lầm phổ biến mà các doanh nghiệp mới thường mắc phải khi phát triển ý tưởng kinh doanh:

• Chưa sử dụng định tính và định lượng phối hợp

Việc chỉ dựa vào số liệu hoặc cảm tính riêng lẻ sẽ khiến nhà khởi nghiệp thiếu một cái nhìn toàn diện. Vậy nên, cần kết hợp cả phương pháp định tính (phân tích hành vi khách hàng) và định lượng (số liệu thống kê, dữ liệu thị trường) để đưa ra những quyết định chính xác và hiệu quả.

• Thiếu các thông tin từ khách hàng

Nếu không thu thập và phân tích đầy đủ các phản hồi từ khách hàng, doanh nghiệp  sẽ không thể hiểu rõ nhu cầu thực sự của họ. Điều này dẫn đến việc phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ không phù hợp với thị trường mục tiêu.

• Chưa có góc nhìn nhiều chiều đa chức năng

Một số doanh nghiệp chỉ nhìn vấn đề từ một góc độ đơn giản mà thiếu sự linh hoạt và sáng tạo. Cần có cái nhìn đa chiều để đảm bảo rằng chiến lược và mô hình kinh doanh phù hợp với nhiều yếu tố tác động từ thị trường, khách hàng và các yếu tố bên ngoài.

• Chưa áp dụng nhiều mô hình

Nếu chỉ sử dụng một mô hình duy nhất (như mô hình Canvas hay SWOT) sẽ hạn chế khả năng đánh giá toàn diện. Người khởi nghiệp cần áp dụng nhiều mô hình khác nhau để có cái nhìn sâu sắc và chính xác về ý tưởng kinh doanh.

• Chưa đánh giá ý tưởng về mặt chiến lược

Nếu không có chiến lược rõ ràng, người làm chủ sẽ gặp khó khăn trong việc triển khai ý tưởng và đạt được mục tiêu dài hạn. Đánh giá ý tưởng từ góc độ chiến lược sẽ giúp xác định hướng đi đúng đắn và có kế hoạch thực hiện cụ thể.

Việc xây dựng ý tưởng kinh doanh bền vững đòi hỏi sự kết hợp giữa nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm và quản lý tài chính hiệu quả. Áp dụng các bước và đánh giá đúng đắn sẽ giúp doanh nghiệp đạt được thành công lâu dài.